فهرست

عناوین                          صفحات

فصل اول

کلیات تحقیق

مقدمه   1

۱-۱. بیان مسأله            3

۱-۲. اهمیت و ضرورت تحقیق    5

۱-۳. اهداف تحقیق:     6

۱-۴. سوالات تحقیق:    7

۱-۵. فرضیه های تحقیق:          7

۱-۶. سازماندهی تحقیق           7

۱-۷. تعاریف مفاهیم کلیدی:     8

فصل دوم

پیشینه، سوابق تجربی و مبانی نظری

۲-۱. پیشینه تحقیق      11

۲-۲. تاریخچه استفاده از فعاليت‌هاي عملی در آموزش اثربخش علوم تجربي        11

۲-3. ویژگی های یک لابراتوار ایمن و استاندارد در مکتب            17

۲-4. اهداف لابراتواردر مکاتب    17

۲-4-۱. برقراری ارتباط دوستانه معلم با شاگردان 17

۲-4-۲. عاطفی کردن محیط      18

۲-4-۳. اداره لابراتواربه صورت شاگرد محوری       18

۲-4-۴. برانگیختن انگیزه علمی شاگردان            18

۲-4-۵. تشویق شاگرد به طرح ایده‌های نو           18

۲-4-۶. طرح مباحث به صورت معما        19

۲-4-۷. ایجاد زمینه تفکر در انجام تجربه            19

۲-5. اصول فعاليت های لابراتواری مضامین ساینسی      20

۲-6. اصول ایمنی لابراتوار         20

۲-7. فضای یک لابراتوار استاندارد          21

۲-8. ظرفیت یک لابراتوار استاندارد        22

۲-9. امکانات یک لابراتوار استاندارد       22

۲-10. معرفی سامان آلات لابراتواری       23

۲-11. فلسفه آموزش علوم ساینسی در جهان امروز          37

۲-۱2. اهداف كلي آموزش علوم ساینسی 38

۲-۱3. روش تدریس لابراتواری در علوم   38

۲-۱4. محتوای فعاليت های لابراتواری   38

۲-۱5. روش اجرای فعاليت های لابراتواری          39

۲-۱6. مراحل روش لابراتواری     39

۲-۱7. روش تدريس لابراتواری    40

۲-18. وظايف و مسئوليت‌هاي معلم و شاگردان در لابراتوار           42

۲-19. نگهداري از لابراتوار و تجهيزات    43

۲-19-۱. نگهداري از مواد کیمیاوي       43

۲-۲0. آمادگي براي انجام فعاليت‌هاي لابراتواری 44

۲-۲1. مديريت مطمئن و مناسب لابراتوار 44

۲-۲1-۱. شيوه كار با مواد کیمیاوی        44

۲-۲1-۲. رعايت نكات ايمني توسط شاگردان      45

۲-۲1-۳. رعايت صحی محيط كار           45

۲-۲1-۴. رعايت صحی عملي     47

۲-۲1-۵. روش كار در مواقع اضطراري     47

2-22. مبانی نظری       49

2-22-1.  نظریه‌های فعالیت لابراتواری در مکاتب           49

2-22-2. مکتب تجربهگرائی منطقی و عملگرائی در فعالیت های لابراتواری         50

2-22-3. نظریه اجتماعی – شناختی     51

2-22-4. نظریه رویکرد اکتشافی            52

2-22-5. نظریه جان دیوی متخصص تعلیم و تربیه ۱۸۹۶           57

2-22-5-1. برنامة درسی از نظر دیوی     59

2-22-6. نظریه جيمز و كراولي  (1985)           60

2-22-7. نظریه لونتا      60

2-22-8. نظریات رامسی و هاو (1969) 63

2-22-9. نظریات هافستاین و لونتا (1982)       64

2-22-10. نظریه توبین (1990)           65

2-22-11. نظریه هادسون (1993)       65

2-22-12. نظریات لاراوویتز و تامیر (1994)      66

2-22-13. نظریات تیبرگین و همکاران (2001) 66

2-22-14. نظریه شواب(۱۹۶۲) و پیکرینگ(۱۹۸۰)      67

2-22-15. نظریات بایرد(۱۱۹۰)، تابین(۱۹۹۰) و وایت(۱۹۹۶) 67

2-22-16. نظریات دامین(۱۹۹۹)، مونتز(۲۰۰۲) و شواخی(۲۰۰۱)      68

2-22-17. نظریه برونر (2005) 68

2-22-18. نظریه استیون (2002)         69

۲-23. چارچوب نظری تحقیق    71

2-24. مدل تحلیلی تحقیق       73

فصل سوم

روش شناسی تحقیق

3-1. بررسی نوع تحقیق 76

3-2روش جمع آوری داده ها و اطلاعات  77

3-2-1. روش کتابخانه‌ای           77

3-2-2. روش میدانی     77

3-3. روش تحقیق         77

3-4. ابزار جمع آوری داده ها و اطلاعات 78

3-5. جمعیت آماری      78

3-6. روش نمونه گیری   78

3-7. روایی (اعتبار) پرسشنامه   79

3-8. پایایی اعتبار پرسش نامه   80

3-9. محدودیت های تحقیق      80

فصل چهارم

تجزیه و تحلیل داده ها

تحلیل و تجزیه داده ها  83

۴-1. مشخصات پاسخ دهنده‌گان           83

۴-2. نظریات پاسخ دهنده‌گان   88

فصل پنجم

مناقشه و نتیجه گیری

مناقشه  115

تحلیل فرضیات  120

نتیجه گیری      123

پیشنهادات        126

منابع و مأخذ     129

ضمایم  133

فهرست جداول

عناوین              صفحات

جدول شماره۴- 1:  نشان دهنده توزیع پاسخ دهنده گان برحسب جنسیت            83

جدول شماره۴- 2: نشان دهنده توزیع پاسخ دهنده گان برحسب سن       84

جدول شماره۴- 3: نشان دهنده توزیع پاسخ دهنده گان برحسب حالت مدنی       85

جدول شماره۴- 4: نشان دهنده توزیع پاسخ دهنده گان برحسب سطح تحصیل    86

جدول شماره۴- 5: نشان دهنده توزیع پاسخ دهنده گان برحسب رشته تحصیلی   87

فهرست نمودارها

عناوین              صفحات

نمودار شماره ۴- 1: جنسیت پاسخ دهنده گان را نشان میدهد،.   83

نمودار شماره ۴- 2: سن پاسخ دهنده گان را نشان میدهد.          84

نمودار شماره ۴- 3: حالت مدنی پاسخ دهنده گان را نشان میدهد           85

نمودار شماره۴- 4: سطح تحصیلی پاسخ دهنده گان را نشان میدهد        86

نمودار شماره ۴- 5: سطح تحصیلی پاسخ دهنده‌گان را نشان میدهد        87

 نمودار شماره ۴- 6: موانع استفاده از لابراتوار در مکاتب  88

 نمودار شماره ۴- 7: عامل اساسی عدم استفاده از لابراتوار در مکاتب       89

 نمودار شماره ۴- 8: گزینه که باعث عدم استفاده از لابراتوار در مکاتب حوزه سوم شده است          90

 نمودار شماره ۴- 9: چالش پیشروی معلمان حوزه سوم    91

 نمودار شماره ۴- 10: چالش های موجود در عرصه استفاده از لابراتوار      92

 نمودار شماره ۴- 11: گزینه سبب به وجود آمدن چالش های دیگر          93

 نمودار شماره ۴- 12: چالش بزرگ حوزه سوم معارف در عرصه استفاده از لابراتوار در مکاتب          94

 نمودار شماره ۴- 13: عوامل متأثر کننده میزان استفاده معلمان از لابراتوار           95

 نمودار شماره ۴- 14: عامل اصلی، استفاده کم از لابراتوار در حوزه سوم    96

 نمودار شماره ۴- 15: چالش اساسی در عرصه استفاده از لابراتوار در مکاتب حوزه سوم     97

 نمودار شماره ۴- 16: چالش پیشروی وزارت معارف         98

 نمودار شماره ۴- 17: مشکل که میزان استفاده از لابراتوار راضعیف ساخته است.  99

 نمودار شماره ۴- 18: عملی نمودن یک راهکار اساسی جهت استفاده از لابراتوار  100

 نمودار شماره ۴- 19: افزایش یافتن میزان استفاده از لابراتوار      101

 نمودار شماره ۴- 20: گزینه که در زمینه سازی برای ایجاد و تطبیق راهکارهای استفاده از لابراتوار در مکاتب مؤثر است            102

 نمودار شماره ۴- 21: گزینه که مرتبط است با افزایش میزان استفاده از لابراتوار در مکاتب 103

 نمودار شماره ۴- 22: جواب که در زمینه سازی استفاده از لابراتوار نقش داشته است        104

 نمودار شماره ۴- 23: اندازه  استفاده از لابراتوار در مکاتب           105

 نمودار شماره ۴- 24: برخورداری مکتب از مواد لازم لابراتوار        106

 نمودار شماره ۴- 25: علاقمندی معلمان به فعالیت های لابراتواری          107

 نمودار شماره ۴- 26: مسلکی بودن معلمان در مورد فعالیت های لابراتواری         108

 نمودار شماره ۴- 27: موفق بودن مدیریت حوزه سوم در عرصه استفاده از لابراتوار  109

 نمودار شماره ۴- 28: متأثربودن استفاده لابراتوار از فساد اداری  110

 نمودار شماره ۴- 29: تأثیر برنامه های ارتقاء ظرفیت معلمان جهت میزان استفاده از لابراتوار         111

 نمودار شماره ۴- 30: مؤثریت نظارت و ارزیابی میزان استفاده از لابراتوار  112

 نمودار شماره ۴- 31: میزان استفاده فعلی مکاتب از لابراتوار       113

ماخذ و منابع

1)    آقا زاده، م، (1388). راهنمای روش های تدریس. تهران: آپیژ، چاپ چهارم.

2)    آموزگار، محمد حسن.(1379). فلسفه و مكتبهاي تربيتي، چاپ اول، تهران: دانشگاه علامه طباطبايي.

3)    احمدی، غلامعلی. (1390). ارزشیابی. از برنامه درسی علوم دروه راهنمایی. مؤسه پژوهشی برنامه ریزی درسی و نوآوری های آموزشی.

4)    احدیان، محمد. (1364). مقدمات تکنولوژی آموزشی. مرکز نوآوری آموزش.

5)    اصفا، آروزو وعبدی نژاد، طالب.(1387). طراحی و اعتبار بخشی الگوی انجام فعالیت های آزمایشگاهی درآموزش علوم تجربی دوره متوسط، تهران: موسسه پژوهشی برنامه ریزی درسی و نوآوریهای آموزشی.

6)    امانی، محمود. (1390). راهنمای کتاب علوم تجربی کلاس اول ابتدایی، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزش، وزارت آموزش وپرورش.

7)    تورنس، تی پال.(1387). استعدادها و مهارت های خلاقیت و راه های آزمون وپرورش آنها. ترجمه حسن قاسم زاده. تهران: دنیای نو.

8)    پارسا، محمد. (1376). روان شناسی انگیزش و هیجان. تهران: انتشارات سخن.

9)    خلخالی، مرتضی. (1355). بررسی کتابهای علوم تجربی دوره راهنمایی. تهران: دانشگاه تهران، پایان نامه فوق لیسانس.

10)           خورشیدی، عباس؛ ومیر کمالی، محمد.(1387). روش های پرورش خلاقیت در نظام آموزشی. تهران: نشر سیطرون.

11)           حبیبی، شهرام.(1383). بررسی عوامل مرتبط بر استفاده بهینه از آزمایشگاه ها از دیدگاه، دبیران، دانش آموزان، متصدیان آزمایشگاه ها و مدیران و میزان انجام آزمایش های کتب درسی زیست شناسی، فیزیک وشیمی در دوره متوسطه استان چهار محال وبختیاری، طرح ملی، وزارت آموزش و پرورش.

12)           حسینی، افضل السادات. (1388). ماهیت خلاقیت وشیوه های پرورش آن. چاپ پنجم، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.

13)           حمیدی، طاهر. (1390). بررسی میزان تاثیر تدریس به روش حل مسأله بر افزایش خلاقیت. ارائه شده درسومین همایش شیوه های آموزش ، دانشگاه تربیت دبیر رجایی، 28 اردیبهشت ماه 90.

14)           حیدر زادگان، علیرضا.(1386). بررسی تأثیر نظریه سازنده گرایی بر عملکرد دانش آموزان پایه سوم راهنمایی درس علوم.

15)           ديويي، جان.(1382). تجربه و آموزش و پرورش، ترجمه‌ي سيداكبر ميرحسيني، تهران: نشر كتاب.

16)           رشیدپور، ابراهیم. (1350). آموزش سمعی و بصری، جلد اول، تهران.

17)           روشن، ع. پورقاز،ع مراد زاده،ع (1387). بررسی موانع خلاقیت در دانش اموزان از دید گاه معلمان، مجله  مطالعات روانشناسی تربیتی، دوره ی 5، شماره ی 1.

18)           سازمان پژوهش و برنامه ریزی اموزشی، (1371). روش تدریس علوم درجاپان، مرکزتحقیقات آموزشی، تهران؛ رشد معلم، دوره یازدهم، شماره 4.

19)           ساعتچی، محمود. (1382). انگیزش فضای سازمانی و بهره وری در سازمان. تهران: نشرمطالعات مدیریت.

20)           سرایی، حسن. (1372). مقدمه ای برنمونه گیری درتحقیق، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها، سمت.

21)           سعيد اسماعيل، علي.(1377). پژوهشي پيرامون چند فلسفه تربيتي معاصر، ترجمه عباس عرب، چاپ اول، مشهد: آستان قدس رضوي، بنياد پژوهشهاي اسلامي.

22)           سیف، علی اکبر. (1386). روانشناسی پرورشی. تهران: انتشارات آگاه.

23)           شريعتمداري، علي.(1380). اصول و فلسفه تعليم و تربيت، چاپ نوزدهم، تهران: امير كبير.

24)           شعاري نژاد، علي اكبر.(1386).فلسفه آموزش و پرورش، چاپ هشتم، تهران: امير كبير.

25)           شعبانی، حسن. (1387). مهارت های آموزشی و پرورشی (روشها وفنون تدریس). تهران: انتشارات سمت.

26)           شفيلد، هري.(1375). كليات آموزش و پرورش، ترجمه غلامعلي سرمد، چاپ اول، تهران:  نشره قطره.

27)           عابدی، جمال. (1372). خلاقیت وشیوه های نو در اندازه گیری آن. مجله پژوهش های روان شناختی. 

28)           عبدالله میرزایی، رسول؛ حاتمی، جواد وتقی زاده بروجنی، سوسن. (1389). مقایسه تاثیر روش تدریس قیاسی وسنتی در یادگیری مفاهیم انتزاعی شیمی. فصلنامه تعلیم وتربیت. 26: 111-128.

29)           عرب زاده، مهدی؛ کدیور، پروین. (1390). بررسی اثرات آموزش خود کارآمدی خلاق درافزایش خلاقیت دانشجویان. ارائه شده درسومین همایش شیوه های آموزش، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، 28 اردبیهشت ماه 90.

30)           فتحی آذر، اسکندر و حیدری فارفار، علی اکبر. (1390). تعین تاثیر روش حل مسأله برخلاقیت دانش آموزان. ارائه شده درسومین همایش شیوه های اموزش، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، 28 ارد یبهشت ماه 90.

31)           فردانش، هاشم. (1387). مبانی نظری تکنولوژی آموزشی. ویراسته عبدالرضا حسنی. چاپ نهم. تهران: سمت، ص 152.

32)           کلبادی، علی اکبر؛ تابان، لیلا؛ عربشاهی، باهره و عبدالله میرزایی، رسول.(1388). سبک ها و رویکردهای چهارگانه آموزش آزمایشگاهی و جایگاه آن در برنامه درسی کارشناسی شیمی در دانشگاه. نهمین همایش ملی انجمن مطالعات برنامه درسی، دانشگاه تبریز، 29و 30 مهرماه 88.

33)           کدیور، پروین. (1387). روانشناسی تربیتی. تهران: سمت.

34)           کرامتی، محمد رضا.(1382). نگاهی نو ومتفاوت به رویکرد مشارکتی. تهران: نشر آئین تربیت.

35)           کنعانی، مسعود.(1371). مقدمات تکنولوژی آموزشی، مشهد: انتشارات خراسان.

36)           کومن، آ.ک. (1977). روان شناسی صنعتی و سازمانی. ترجمه حسن شکر کن(1373). تهران انتشارات رشد.

37)           گوتک، جرالدلی. (1380). مکاتب فلسفی و آراء تربیتی. ترجمه محمد جعفر پاک سرشت. تهران: انتشارات سمت.

38)           موری، ادوارد، ج. (1964). انگیزش و هیجان. ترجمه محمد تقی براهنی. تهران: چهره.

39)           مهرمحمدی، محمود. (1383). تدوین سیاست های راهبردی فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش. تهران:موسسه پژوهشی برنامه ریزی درسی و نوآوری های آموزشی، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی.

40)           نادری، عزت الله و سیف تراقی ، مریم. (1375). روشهای تحقیق وچگونگی ارزشیابی آن درعلوم انسانی، تهران: دفتر تحقیقات و انتشارات بدر.

41)           نلر، جي اف.( 1377). آشنايي با فلسفه آموزش و پرورش، ترجمه فريدون بازرگان، انتشارات سمت.

42)           نصر اصفهانی، احمد. (1387). عوامل مؤثر درکیفیت تدریس. فصلنامه تعلیم وتربیت(29): 134-154.

43)           وکلیلیان، منوچهر.(1390). روشها وفنون تدریس. انتشارات پیام نور.

44)           هومن، حیدرعلی. (1379). تهیه و استاندارد کردن آزمون انگیزه پیشرفت. مجله پژوهش های روان شناختی (11): 9-32.

45)           هومن، حیدرعلی. (1382). شناخت روش علمی در علوم رفتاری. تهران: نشر پارسا.

46)           یارمحمدیان،محمدحسین.(1376). رابطه برنامه درسی واجرا شده و برنامه درسی تحقیق یافته و، تهران: دانشگاه تربیت معلم، پایان نامه دوره دکترای (PhD) تخصصی.

47)           Abd-El-Khalick, F. & Lederman, N.G. (2000). Improving science teachers’ conceptions of nature of science: A critical review of the literature, International Journal of Science Education, 22(7), 665-701.

48)           Amabile, T. M. (1979). Effects of extermal evaluation on artistic creativity. Journal of Personality and Social Psychology 37,123-167.

49)           Bennett, J. & Kennedy, D. Practical work at the upper high school level: the evaluation of a new model of assessment. International Journal of Science Education, 23, 97-110.

50)           Blosser, P. (1980). A critical review of the role of the laboratory in science teaching. Columbus OH: Center for Science and Mathematics Education.

51)           Bryant, c. (2010). Creativity and Technology. Evaluative Art Education 63(2): 43-48.

52)           Donald, J. (2009). Creativity is Too Difficult to Measure. Journal Article Gifted Child Quarterly, 53(4): 245-247.

53)           Dorin, A. & Korb, k. (2009). Improbable Creativity. Proceedings of the Dagstuhl International Seminar on Computational Creativity. Retrieved fom http://www.cite Eeerx.

54)           Edelson, D.C. (2001). Learning-for-use: A framework for the design of technology-supported
inquiry activities. Journal of Research in Science Teaching, 38, 355-385.

55)           Eisner, E.W. (1985). Educational Imagination: On the Design and Evaluation of School Programs, Second Edition. New York: MacMillan.

56)           Johnstone, A.H. & Wham, A.J.B. (1982). The demands of practical work. Education in Chemistry, (19,3), 71-73

57)           Lefrancois, H. G. R. (1997). Psychology for teaching (9^th ed.) Wadsworth: International Edition.

58)           Ormrod, J. E. (1995). Educational Psychology: Principles and applications. Englewood Cliffs, N.J.: Merrill.

59)           Pandey, S. and Sharma, P. R. K. (2009). Organizational Factors for Exploration and Exploitation. Journal of Technology Management & Innovation, 4(11). Pp: 48-58.

60)           Salomon, G. 1983. Mediain teaching In M.C. wittroch, Handbook of Research on Teaching. American Educational Rescarch Association.

61)           Schwonke, R., Renkl, A., Salden, R. J. C. M. & Aleven, V. (2011). Effects of different ratios of worked solution steps and problem solving opportunities on cognitive load and learning outcomes. Computers in Human Behavior 27, 58-62.

Steven, M. K. (2002). Newport News Teacher Performance Assessment System: A Case Study. http://cpre